Profil Tapak
Satu Ketika Dahulu
Kompleks Ladang Tok Pelam merupakan kompleks masyarakat yang asalnya dianggarkan seluas 13.6 ekar dan terletak berhadapan dengan mercu tanda Kuala Terengganu iaitu Bulatan Batu Bersurat. Kompleks ini pada asalnya terdiri daripada komponen perkampungan, surau, makam dan perkuburan yang mana dikenali sebagai kawasan Ladang Tok Pelam / Ladang Tuan Pelam.
Kampung ini memiliki budaya dan adat tersendiri serta sistem pengurusan dan penyewaan tanah yang unik. Ini menunjukkan ketinggian ketamadunan dalam pengurusan tanah untuk kemudahan awam. Kampung ini juga terkenal sebagai pusat industri tradisional Melayu Terengganu dengan kewujudan pembuatan songket, batik, pertukangan besi dan tembaga bahkan kulinari yang mana dikenali sebagai tempat Nasi Dagang mula dikomerisalkan.
Rekod rasmi Arkib Negara Malaysia Negeri Terengganu menunjukkan sekitar 1816, keseluruhan kawasan ini milik Haji Abdullah bin Abdul Aziz (Tok Pelam), ulama terkenal Terengganu. Bayaran bagi menumpang atas tanah milik beliau adalah dengan mengimarahkan surau beliau, menjaga perkuburan serta menyertai kegiatan kebudayaan khas warisan Tok Pelam yang diamalkan sehingga kini.
Hari Ini
Ancaman terhadap kompleks ini bermula pada tahun 1987 melalui cadangan Kemajuan Semula Ladang Tok Pelam, Ladang Mengabang dan Pantai Motel yang mana bertujuan untuk menyusun semula penempatan Melayu tetapi dalam masa sama masih mengekalkan fungsi kegiatan ekonomi dan kemudahan masyarakat.
Walau bagaimanapun, rancangan berkenaan tidak dilaksanakan dan kawasan ini terpelihara sehinggalah pelaksanaan Rancangan Tempatan Daerah Kuala Terengganu 2008-2030 yang mana menyaksikan Kampung Ladang Tok Pelam digantikan dengan pembinaan Pangsapuri Ladang Tok Pelam, Kampung Ladang Mengabang dan Kampung Pantai Motel digantikan dengan pembinaan jalan baharu Muara Selatan KTCC dan pembinaan Perkedaian Ladang Tok Pelam.
Hari ini, keseluruhan warisan peninggalan Tok Pelam daripada amalan budaya, struktur perkuburan, makam dan surau bahkan sejarah sebenar mengenai Tok Pelam telah terancam oleh pengabaian oleh waris, masyarakat sekitar, pihak berwajib serta penyelewengan fakta oleh pihak yang tidak bertanggungjawab.
Garis Masa Kewujudan Kompleks Warisan Ladang Tok Pelam
1794-1810
Pintu Gerbang
Anggaran masa siap dibina.
1810
Makam Tok Pelam
Pondok Uzlah Tok Pelam dibina.
1815
Pengurusan Perkuburan
Permulaan pelaksanaan sistem.
1816
Surau Tok Pelam
Surau Tok Pelam dibina
24 Mei 1822
2 Ramadan 1237
Makam Tok Pelam
Wan Zainab (anak sulung Tak Pelam) & Pak Din mula menguruskan makam.
Perkuburan
Wan Zainab (anak sulung Tak Pelam) & Pak Din mula menguruskan perkuburan.
15 Jun 1847
2 Rejab 1263
Makam Tok Pelam
Perkuburan Tok Pelam
Wan Zubaidah dan Haji Yusof (anak sulung & kedua Tok Pelam) mula menguruskan makam & perkuburan.
27 Mei 1858
14 Syawal 1274
Makam Tok Pelam
Perkuburan
Haji Yusof (anak Tok Pelam) serta Mas'ud, Sa'adiah & Mahbob (cucu Tok Pelam) mula mengurus makam & perkuburan.
1858 hingga 1873
Penempatan
Haji Abdullah bin Mahbob (cicit Tak Pelam) memindahkan pemilikan kediaman kepada pemilikan tunggal
Pembangunan hartanah penyewaan berkonsepkan modul perniagaan lslam (Al-ljarah)
Dipercayai 10 buah rumah terawal dibina oleh Haji Abdullah bin Mahbob untuk disewa.
1873
Penempatan
Haji Abdullah bin Mahbob menyerahkan satu kediaman kepada anaknya Kalsom
23 Disember 1901 (1319H)
Makam Tok Pelam
Struktur makam dikenali sebagai 'Kaabah Tok Pelam' dibina oleh cicit Tok Pelam iaitu Haji Abdullah bin Mahbob.
1913 (1331H)
Makam Tok Pelam
Perkuburan
Haji Abdullah bin Mahbob mengambil alih urusan pengurusan makam & perkuburan daripada Mas'ud dan Sa'adiah.
5 November 1913
7 Zulhijjah 1331H
Penempatan
Kalsom memberi keterangan pemilikan tapak rumahnya yang merupakan pemberian pusaka dari Haji Abdullah.
24 September 1917
8 Zulhijjah 1335
Penempatan
Notis Pemberitahuan dikeluarkan oleh Pejabat Tanah untuk menandakan tanah itu milik Kalsom, Munah dan Siah.
21 Mac 1924
16 Syaaban 1342
Penempatan
Laporan Siasatan Pejabat Pemangku Pesuruhjaya Bandaran Kuala Terengganu menyatakan tanah penempatan tidak termasuk tanah perkuburan dimiliki oleh Haji Abdullah bin Mahbob.
Abdullah bin Deraman menyatakan semua rumah di penempatan itu dimiliki oleh Haji Abdullah bin Mahbob.
1925
Makam Tok Pelam
Surau Tok Pelam
Haji Da bin Haji Abdullah mengambil alih urusan jagaan surau & makam.
2 Jun 1936
13 Rabiulawal 1355
Makam Tok Pelam
Surau Tok Pelam
Mahkamah Tanah Terengganu memberikan pengurusan makam dan surau kepada Haji Da.
Perkuburan
Mahkamah Tanah Terengganu menarik balik permit mengubur dan pengurusan diberikan kepada Haji Da dalam rayuan kes tanah.
Penempatan
Mahkamah Tanah Terengganu membuat keputusan bahawa tanah penempatan bukan wakaf kubur tetapi milik oleh waris Tok Pelam
Haji Da menyatakan di tanah itu ada beberapa anaknya tinggal & mengusahakan kebun kelapa tetapi tidak memiliki tanah berkenaan.
27 Januari 1948
Surau Tok Pelam
Senarai surau dan pemilik di Mukim Kuala Terengganu dikeluarkan oleh Pesuruhjaya Agama Terengganu
Surau Tok Pelam di Ladang Tok Pelam dan Ladang Titian telah berumur melebihi 100 tahun & dimiliki Tok Pelam
20 Mac 1954
Penempatan
Haji Awang bin Chik dan Che Long bin Haji Da memperoleh pemilikan tanah penempatan di Ladang Tok Pelam.
Tanah berkenaan menjadi diwakafkan menjadi Wakaf Zuriat To' Plam melalui lafaz wakaf di belakang geran tanah.
22 Mei 1956
Penempatan
Pejabat Tanah Terengganu menamakan semula nama wakaf dari Wakaf Zuriat Tok Pelam kepada Wakaf Zuriat Haji Abdullah bin Abdul Aziz (To' Plam)
27 Januari 1958
Penempatan
Perjanjian di antara Haji Awang bin Chik & Ali bin Salleh mengenai kebenaran mendirikan rumah.
1965
Petempatan
Pertukaran rekod daripada Geran Tanah di bawah Enakmen Penempatan Terengganu ke Kanun Tanah Negara menjadikan nama wakaf kepada Wakaf Zuriat Tok Alang.
27 Jun 1968
Perkuburan
Penempatan
Jabatan Hal Ehwal Agama Terengganu mengambil alih pengurusan perkuburan & penempatan.
10 Disember 1962
Surau Tok Pelam
Laporan baik pulih Surau Tok Pelam menggunakan dana Kerajaan Negeri Terengganu dikeluarkan oleh Guru Pelawat Agama Kuala Terengganu.
10 Ogos 1968
Penempatan
Senarai rumah di tanah Wakaf Zuriat Tok Pelam dikeluarkan. Daripada 35 buah rumah, 10 daripadanya didiami oleh waris Tok Pelam
10 September 1968
Penempatan
Haji Awang bin Chik menghantar surat permohonan penubuhan jawatankuasa Tanah Wakaf Tok Pelam yang terdiri dari 5 orang waris dan 2 orang kakitangan Pejabat Agama.
Nazir Wakaf mencadangkan hanya waris dan bukan waris yang menduduki penempatan di situ sahaja menyertai jawatankuasa berkenaan.
1970
Penempatan
Pejabat Agama Terengganu mengeluarkan senarai wakaf khas di Kuala Terengganu termasuk Tanah Wakaf Zuriat Tok Pelam.
7 Julai 1970
Penempatan
Pesuruhjaya Agama menerima surat dari seorang penduduk bahawa penempatan di tepi Tanah Perkuburan Islam Tok Pelam adalah wakaf zuriat dan bukannya rizab kubur.
25 September 1971
Penempatan
Perjumpaan dengan 30 orang penduduk Tanah Wakaf Tok Pelam diatur oleh Jabatan Hal Ehwal Agama Terengganu di Dewan Orang Ramai Ladang.
Satu penubuhan Badan Penasihat yang tidak lebih 8 orang yang mana mestilah penghuni dan waris Tok Pelam dicadangkan.
3 Oktober 1971
Penempatan
Badan Penasihat Tanah Wakaf Zuriat Tok Pelam ditubuhkan dengan diketuai oleh Haji Awang bin Chik bersama 6 orang waris Tok Pelam yang lain.
2 orang yang bukan waris kemudiannya dimasukkan atas nasihat Pesuruhjaya Agama Terengganu.
22 Jun 1975
Surau Tok Pelam
Satu kutipan khairat pembinaan tandas Surau Tok Pelam dilancarkan dengan kebenaran Pejabat Agama Terengganu.
28 Mac 1977
Perkuburan
Jabatan Hal Ehwal Agama Terengganu menolak permohonan dari UMNO Bahagian Ladang untuk membina bangunan di tapak cadangan masjid kerana tidak memenuhi syarat wakaf.
3 Mei 1978
Penempatan
Siasatan sosioekonomi dilaksanakan Pejabat Unit Perancang Ekonomi Terengganu dan Pejabat Perancang Bandar & Desa Terengganu bagi cadangan pembangunan semula kawasan berkenaan.
27 Mei 1980
Perkuburan
Sebahagian tanah perkuburan Ladang Tok Pelam telah diambil alih bagi membina jalan ke Pantai Motel & Rumah Mayat Hospital Besar Kuala Terengganu.
8 Ogos 2010
Penempatan
MB Terengganu menyatakan di Dewan Undangan Negeri (DUN) Terengganu bahawa pembangunan semula Ladang-Tanjung dilakukan oleh Lembaga Tabung Amanah Warisan Negeri Terengganu.
Oktober 2010
Penempatan
Surau Tok Pelam
Kampung Ladang Tok Pelam dikosongkan & dirobohkan.
Mohd Yunus bin Awang mula tinggal di Surau Tok Pelam untuk menjaga surau.
2012
Surau Tok Pelam
Mohd Yunus bin Awang meninggalkan surau atas urusan kerja luar negeri & beliau berulang alik memantau serta menyelenggara surau.
2016
Surau Tok Pelam
Mohd Yunus bin Awang menguruskan proses penubuhan & pelantikan Ahli Jawatankuasa (AJK) surau yang baru untuk memastikan surau terus terjaga.
2019
Surau Tok Pelam
AJK Surau digantung oleh Pejabat Agama Kuala Terengganu kerana tidak menghantar dokumen yang diperlukan.
2021
Surau Tok Pelam
Mohd Yunus bin Awang berusaha untuk mengelola pendaftaran baru surau kerana AJK yang lama sudah terbatal & beliau sedang menjaga surau berkenaan tetapi gagal kerana tidak cukup kuorum.
2022
Surau Tok Pelam
Jabatan Kerja Raya (JKR) bercadang membangunkan semula surau dengan kos dari dana Kerajaan Negeri Terengganu & berbincang dengan Mohd Yunus bin Awang kerana hanya beliau individu yang berterusan di surau.
1 Mac 2023
Surau Tok Pelam
AJK Surau menulis surat pengesahan penubuhan surau kepada Bank MBSB dengan kenyataan palsu berkenaan sejarah surau serta kewujudan jawatankuasa surau dan fitnah kepada Tok Pelam berkenaan status pemilikan surau.
7 Mac 2023
Surau Tok Pelam
MAIDAM menghantar reka bentuk baru surau kepada AJK Surau walaupun statusnya digantung.
20 Julai 2023
Surau Tok Pelam
Mesyuarat di surau dihadiri oleh 15 penduduk asal & jemaah surau yang prihatin pada penyelewengan sejarah Tok Pelam.
Cadangan penubuhan Persatuan Prihatin Sejarah Tok Pelam ditolak oleh Pendaftar Pertubuhan Malaysia.
17 Oktober 2023
Surau Tok Pelam
AJK Surau m dalam talian MAIDAM tetapi ditolak dengan alasan status mereka berkenaan tidak lagi sah.
Mei 2024
Surau Tok Pelam
AJK Surau berjaya mendapat kebenaran kutipan derma dari LHDN. Kelulusan adalah di bawah Subseksyen 44(6) Akta Cukai Pendapatan 1967.
Bahan rayuan derma mula disebarkan dengan memaparkan kebenaran derma diperoleh di bawah Subseksyen 44(11D).
20 September 2024
Surau Tok Pelam
Ibrahim bin Awang membuat permohonan untuk mendapatkan kepakaran Mohd Naim bin Abdul dari Ganutalgia untuk menjalankan penyelidikan mengenai sejarah Ladang Tok Pelam.
20 – 24 Oktober 2024
Surau Tok Pelam
Ganutalgia membuat carian dokumen berkaitan Kampung Ladang Tok Pelam di Arkib Negara Malaysia Cawangan Terengganu.
10 Disember 2024
Surau Tok Pelam
PTG Terengganu menyatakan bahawa mereka telah meneliti hasil penyelidikan & tindakan seterusnya hendaklah diambil oleh MAIDAM memandangkan isu yang disentuh adalah di bawah bidang kuasa MAIDAM.
7 Januari 2025
Surau Tok Pelam
Jabatan Warisan Negara Zon Timur menerima permohonan pertemuan dengan Pertubuhan Dansanak Haji Awang bin Chik untuk mendapatkan informasi berkenaan usaha mendapatkan status warisan bagi Surau dan Makam Tok Pelam.
Jabatan Warisan Negara memberi tawaran untuk membantu dalam proses pencalonan status warisan Ladang Tok Pelam.
22 Januari 2025
Surau Tok Pelam
Pejabat Kesihatan Daerah Kuala Terengganu mengeluarkan notis peraturan berkaitan pencegahan denggi di Surau Tok Pelam.
Pertubuhan Dansanak Haji Awang bin Chik menghantar maklum balas & kerjasama pematuhan setelah menyedari notis berkenaan serta pembersihan telah dilakukan. AJK Surau tidak mengambil apa-apa tindakan.
Februari 2025
Kompleks Warisan Ladang Tok Pelam
Ganutalgia membuat penyelidikan lanjutan berkenaan dokumen rasmi berkaitan Ladang Tok Pelam dan sekitarnya di Arkib Negara Malaysia Cawangan Terengganu.
178 dokumen berpotensi yang berkaitan dengan Ladang Tok Pelam & sekitarnya ditemukan, 87 daripadanya berada di Cawangan Terengganu & 91 daripadanya berada di Kuala Lumpur.
25 daripada 87 dokumen di Cawangan Terengganu telah diteliti.
13 April 2025
Perkuburan
Surau Tok Pelam
Ganutalgia membuat rekod grafik & penyelidikan lapangan di sekitar perkuburan dan surau.
14 April 2025
Analisis lanjutan terhadap semua perolehan serta dokumentasi hasil penyelidikan. Kesemua bahagian Surau Tok Pelam, Makam Tok Pelam & perkuburan digabungkan dengan nama Kompleks Warisan Ladang Tok Pelam.
4 Mei 2025
Naskhah Kompleks Warisan Ladang Tok Pelam dikeluarkan oleh Ganutalgia.
20 Mei 2025
Pencalonan Kompleks Warisan Ladang Tok Pelam ke dalam Daftar Warisan Kebangsaan
Ganutalgia mewakili Pertubuhan Dansanak Haji Awang bin Chik menghantar borang pencalonan bagi Kompleks Warisan Ladang Tok Pelam untuk disenaraikan ke dalam Daftar Warisan Kebangsaan
18 Jun 2024
Lawatan Lembaga Muzium Negeri Terengganu
Successfully initiated our new product development project, setting the stage for innovation and growth.